Ξεχασμένος αστρονόμος

Ο Γαλιλαίος είναι γνωστός ως ο πρώτος άνθρωπος που παρατήρησε τη Σελήνη με τηλεσκόπιο.

Ωστόσο, τον Ιούλιο του 1609, τέσσερις μήνες πριν από τον Γαλιλαίο, ένας Αγγλος, ο Τόμας Χάριοτ, είχε δει τη Σελήνη μέσα από τηλεσκόπιο και την είχε σχεδιάσει. Οι παρατηρήσεις του Γαλιλαίου έγιναν το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου.

Ενώ ο Γαλιλαίος δημοσιοποίησε τις παρατηρήσεις του και έγινε διάσημος, ο Χάριοτ δεν δημοσίευσε τα σκίτσα του, κι έτσι δεν κέρδισε την αναγνώριση που δικαιούνταν.

Αυτό που είχε κεντρίσει την περιέργεια και το ενδιαφέρον του, σπουδασμένου στην Οξφόρδη, μαθηματικού για την αστρονομία ήταν η διέλευση του κομήτη του Χάλεϊ. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ποιοι ήταν οι λόγοι για τους οποίους ο Χάριοτ επέλεξε να μείνει ένας επιστήμονας χαμηλών τόνων. Πάντως, σε αντίθεση με τον Γαλιλαίο, ο Τόμας Χάριοτ δεν αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα.

Οι παρατηρήσεις του μπορούν να θεωρηθούν ως η αφετηρία της σύγχρονης αστρονομίας, αλλά ο Γαλιλαίος έδρεψε τις δάφνες. Μόλις το 1970 ένας σεληνιακός κρατήρας -στην πίσω, τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού- πήρε το όνομα Harriot.

Τετρακόσια χρόνια όμως μετά, η προσφορά του επιτέλους αναγνωρίζεται. Το Science Museum του Λονδίνου οργάνωσε πέρυσι έκθεση με μερικά από τα σχέδιά του για τη Σελήνη, ενώ το πρώτο σχετικό σκίτσο του εκτίθεται στη Φλωρεντία.

© Science Illustrated

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ: Οι εφευρέσεις του 2010

Του ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΤΣΗ, Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Φυσικά, πρώτο στη λίστα των 50 πιο σημαντικών εφευρέσεων για το 2010 που δημοσίευσε το περιοδικό «Time», φιγουράρει το iPad της Apple, ένα εργαλείο που αλλάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη σχέση μας με τον ψηφιακό κόσμο.

Πίσω του όμως ακολουθούν άλλες 49 εφευρέσεις, ουσιαστικές, εντυπωσιακές ή απλώς... περίεργες: από το τρένο που κινείται με υπολείμματα βοδινού και το μεταλλαγμένο κουνούπι που υπόσχεται να εξαφανίσει την ελονοσία, μέχρι το υλικό που ψεκάζεται στο σώμα και δημιουργεί ρούχα, το πρόγραμμα που ανιχνεύει τον σαρκασμό, το άνευ οδηγού αυτοκίνητο της Google και τα εξελιγμένα τρισδιάστατα γυαλιά. Επιλέξαμε μερικές απ' αυτές και τις παρουσιάζουμε.

Υποβρύχιος χαρταετός

Μπορεί να μοιάζει με παιδικό παιχνίδι καθώς κάνει βουτιές και πηγαινοέρχεται σε βάθος μεταξύ 30 και 150 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, αλλά ο Deep Green, ο υποβρύχιος «χαρταετός» που κατασκεύασε η σουηδική εταιρεία Minesto, αποτελεί την πρώτη σχετικά φθηνή και υψηλά αποτελεσματική εφαρμογή εκμετάλλευσης της παλιρροϊακής ενέργειας. Δεμένος στον πυθμένα και λικνιζόμενος από τα υποθαλάσσια ρεύματα, παράγει με την τουρμπίνα του 500 κιλοβάτ ακόμη και σε ήρεμη θάλασσα, ισχυρίζονται οι επικεφαλής της εταιρείας. Η πρώτη εγκατάσταση των «βαθυπράσινων» χαρταετών θα γίνει μέσα στο 2011 στα ανοιχτά των ακτών της Βόρειας Ιρλανδίας. 

Ηλεκτρικό αυτοκίνητο Antro

Ερχεται από την Ουγγαρία και βάζει τα γυαλιά στους δυτικούς κατασκευαστές αυτοκινήτων: πανάλαφρο, υβριδικό, μπορεί να καταναλώσει φυτικά καύσιμα, διαθέτει ηλιακούς συλλέκτες στην οροφή για τη φόρτιση των μπαταριών και έχει και πετάλια, αν οι τρεις του επιβάτες θελήσουν να καταναλώσουν ακόμη λιγότερη ενέργεια ασκούμενοι. Κι αν οι επιβάτες είναι περισσότεροι, κανένα πρόβλημα: με μια τεχνική που θυμίζει... Τρανσφόρμερς, δύο Antro «κουμπώνουν» σε ένα, χωρητικότητας έξι ατόμων! Στην αγορά από το 2012. 

Ρομπότ όπως Μπέιγουοτς

Πράγματι, δεν είναι φτιαγμένη για να ανεβάζει τηλεθέαση με τα σωματικά της προσόντα, αλλά η EMILY (Emergency Integrated Lifesaving Lanyard) έχει την ίδια αποστολή: είναι ένα ρομπότ-ναυαγοσώστης, στην ουσία ένα «έξυπνο» τηλεκατευθυνόμενο σωσίβιο μήκους 1,2 μέτρων, που μπορεί να πιάσει ταχύτητες έως και 24 ναυτικών μιλίων κόντρα στα κύματα. Κινούμενη από μια μικροσκοπική αλλά ισχυρή ηλεκτρική αντλία, μπορεί να γίνει έως και 15 φορές ταχύτερη από έναν κανονικό ναυαγοσώστη, ισχυρίζεται ο δημιουργός της Τόνι Μάλιγκαν. Εχει ήδη δοκιμαστεί στο Μαλιμπού της Καλιφόρνιας και το επόμενο μοντέλο της θα διαθέτει, εκτός από τηλεκατεύθυνση, και ηχοβολιστική τεχνολογία (σόναρ), ελεγχόμενη από μια εφαρμογή του iPhone, που θα της επιτρέπει να ανιχνεύει δίνες και ρεύματα, αλλά και βυθισμένα αντικείμενα.

Εξωσκελετός eLegs

Η συσκευή, που αναμένεται να βγει στο εμπόριο μετά το 2013, αναμένεται να αλλάξει τη δύσκολη πραγματικότητα των παραπληγικών. Με τη χρήση του εξωσκελετού και ύστερα από τη σχετική εκπαίδευση με φυσικοθεραπευτή, θα μπορούν να περπατήσουν όρθιοι. Τα ρομποτικά πόδια χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για να «διαβάσουν» τις κινήσεις των χεριών μέσα από ειδικές πατερίτσες και να τις μεταφράσουν σε βάδισμα. Είναι εμπνευσμένος από τους ανάλογους στρατιωτικούς εξωσκελετούς, που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά βαρέων φορτίων από τους οπλίτες.

Υπερηχητικό εναντίον «ασύμμετρων απειλών»

Το πολεμικό δόγμα της υπερδύναμης έχει αλλάξει και πλέον ως επίκεντρο έχει όχι τις μεγάλες διενέξεις μεταξύ μπλοκ αλλά την άμεση και ακριβή ανταπόκριση σε μεμονωμένες συγκρούσεις. Το μη επανδρωμένο Χ-51Α WaveRider είναι ένα δοκιμαστικό ακόμη αεροσκάφος, μέρος του οπλοστασίου της Αμεσης Παγκόσμιας Επιδρομής των ΗΠΑ, μιας στρατιωτικής πρωτοβουλίας που σκοπό έχει την επίθεση σε οποιοδήποτε μέρος της Γης μέσα σε μία ώρα. Είναι αποτέλεσμα ενός κοινού προγράμματος της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ, της NASA, της Μπόινγκ, της DARPA και της Πρατ & Ουίτνεϊ και αναπτύσσει ταχύτητες έως και 7 Μαχ, δηλαδή 8.575 χιλιομέτρων την ώρα. Εχει μήκος 4 μέτρα και εκτοξεύεται από βομβαρδιστικό Β-52.

«Σωματοκίνητες» συσκευές

Ο Μάικλ ΜακΑλπάιν, του Πανεπιστημίου Πρίνστον, βρήκε τρόπο να μετατρέψει την κινητική ενέργεια ενός ανθρώπου σε ηλεκτρισμό - εξάλλου, κάθε βήμα μας παράγει 70 βατ. Ετσι, ενσωμάτωσε πιεζοηλεκτρικούς κρυστάλλους σε ένα ελαστικό υλικό που, όταν λυγίζει, παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Αν το υλικό χρησιμοποιηθεί σε παπούτσια λ.χ., μπορεί να φορτίζει προσωπικές ηλεκτρονικές συσκευές, ακόμη και ιατρικές όπως οι βηματοδότες. Η βρετανική εταιρεία κινητής τηλεφωνίας Orange με τη σειρά της μοίρασε δοκιμαστικά στο φετινό φεστιβάλ του Γκλαστονμπέρι λαστιχένιες μπότες που μετατρέπουν τη θερμότητα σε ηλεκτρισμό και φορτίζουν το κινητό τηλέφωνο - μόνο όμως γι' αυτούς που περπατούν πολύ! Και μια άλλη ανάλογη εφαρμογή: στο Παρίσι, μια ομάδα μηχανικών κατασκεύασε έναν συλλέκτη της θερμότητας που εκλύεται από τα σώματα των επιβατών του μετρό και με αυτήν συμβάλλει δοκιμαστικά στη θέρμανση ενός κτιρίου.
Ατομικό αεριωθούμενο
Κάτι μεταξύ επίγειου αστροναύτη και υπερήρωα των κόμικς: η φαντασίωση της πτήσης δεν λέει να εγκαταλείψει την ανθρώπινη φαντασία. Η πρώτη τέτοια συσκευή παρουσιάστηκε το 1961 αλλά εγκαταλείφθηκε για πρακτικούς λόγους και τώρα, ύστερα από σχεδόν 30 χρόνια έρευνας, ο Νεοζηλανδός Γκλεν Μάρτιν παρουσίασε το Martin Jetpack . Χρησιμοποιεί έναν βενζινοκίνητο κινητήρα 200 ίππων που κινεί δύο έλικες και μπορεί να πετάξει σε ύψος σχεδόν 2.500 μέτρων - αν και η αυτονομία του είναι μόλις 30 λεπτά, οπότε δεν είναι έξυπνο να απομακρυνθείς πολύ.
Ο παντοεπισκευαστής

Μοιάζει με πλαστελίνη, αλλά έχει τη δύναμη σούπερ κόλλας. Το Sugru (στα γαλλικά σημαίνει «παιχνίδι») είναι ένα ιρλανδικό προϊόν, προϊόν της πενταετούς συνεργασίας της σχεδιάστριας Jane ni Dhulchaointigh με επιστήμονες. Πρόκειται για ένα πολύχρωμο, εύπλαστο ελαστικό μείγμα σιλικόνης που παίρνει όποιο σχήμα επιθυμείς και μέσα σε 24 ώρες στερεοποιείται, δημιουργώντας μια ανθεκτική μάζα σιλικόνης. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε οτιδήποτε, αφού κολλάει στα πάντα, από μέταλλα μέχρι υφάσματα. Ετσι, καλύπτει σπασίματα, φτιάχνει βολικά χερούλια, επισκευάζει παπούτσια - το όριο είναι η φαντασία του χρήστη του. Ηδη πωλείται με μεγάλη επιτυχία.

Το πρώτο συνθετικό κύτταρο

Η εφεύρεση αναστατώνει την επιστημονική κοινότητα και προκαλεί θαυμασμό μαζί με ανησυχία. Ο Τζέι Κρεγκ Βέντερ, υπεύθυνος για τη χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος το 2001, έστρεψε την προσοχή του στη δημιουργία τεχνητής ζωής. Ετσι, συνδυάζοντας βιολογικά δομικά υλικά σαν τουβλάκια Λέγκο, κατάφερε ύστερα από 15 χρόνια να ανακατασκευάσει ένα βακτήριο που διαιρείται και αναπαράγεται όπως οποιοδήποτε άλλο. Θεωρεί πως, μεταξύ άλλων, ενός τέτοιου είδους συνθετική ζωή θα κάνει δυνατή την παραγωγή νέων μορφών βιοκαυσίμων και θα επιταχύνει την παραγωγή εμβολίων. Τα υπόλοιπα ενδεχόμενα είναι που μας τρομάζουν. 

Λεωφορείο «ιππαστί» στην κίνηση

Το θηριώδες αυτό λεωφορείο σχεδιάστηκε από την κινεζική εταιρεία Shenzhen Huashi Future Parking Equipment και δεν κάνει τίποτε άλλο από το να «καβαλάει» την κίνηση: τα αυτοκίνητα περνούν από κάτω του - ή μάλλον τα περνάει αυτό από πάνω, όταν είναι μποτιλιαρισμένα. Απλώνεται σε δύο κυκλοφοριακές λωρίδες, η κατασκευή του κοστίζει λιγότερο απ' αυτή ενός μετρό και μπορεί να μεταφέρει στο γιγαντιαίο του βαγόνι έως και 1.200 επιβάτες σε ύψος 2,5 μέτρων πάνω από το οδόστρωμα. Αν εγκριθεί από την κυβέρνηση, οι πρώτες δοκιμές του θα ξεκινήσουν μέσα στο τρέχον έτος και, αν εγκατασταθεί, αναμένεται να μειώσει κατά 30% τις πραγματικά απίστευτες κυκλοφοριακές συμφορήσεις των κινεζικών πόλεων.

Aκτίνες αντιύλης δημιουργούν οι καταιγίδες της Γης

Οι γήινες καταιγίδες παράγουν ακτίνες αντιύλης. Το φαινόμενο κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων-γάμα «Φέρμι» και σύμφωνα με τους ειδικούς πρόκειται για μια απρόβλεπτη εξέλιξη, μια από τις σημαντικότερες στον τομέα των γεωεπιστημών εδώ και πολύ καιρό.

Οπως είναι γνωστό οι ηλεκτρικές καταιγίδες μπορούν να δημιουργήσουν σπινθήρες ακτίνων γάμα. Αυτό που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά είναι πως παράγονται επίσης ρεύματα ηλεκτρονίων και αντι-ηλεκτρονίων (δηλαδή ποζιτρονίων), που είναι το αντίστοιχό τους στην αντιύλη.

"Η ιδέα ότι σε οποιονδήποτε πλανήτη που έχει καταιγίδες, αυτές μπορούν να δημιουργήσουν αντιύλη, η οποία μετά εκτοξεύεται στο διάστημα με την μορφή εστιασμένων ακτίνων, οι οποίες είναι δυνατό να ανιχνευθούν από ένα διαστημικό σκάφος, ακούγεται σαν βγαλμένη κατευθείαν από επιστημονική φαντασία", δήλωσε ο ειδικός σε θέματα ηλεκτρισμού της ατμόσφαιρας Στίβεν Κόνορ του πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνα.

Το αποτέλεσμα της έρευνας ανακοινώθηκε από τους επιστήμονες, με επικεφαλής την ερευνήτρια της NASA Τζούλι Μακένερι στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης, σύμφωνα με το BBC.

Θα δημοσιευτεί επίσης στο περιοδικό γεωφυσικού περιεχομένου «Geophysical Research Letters».

«Το μέλλον ανήκει στα πλωτά αιολικά πάρκα»

Συνέντευξη στη ΒΑΛΙΑ ΚΑΪΜΑΚΗ valia@enet.gr

Μια διαφορετική διάσταση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρουσιάζει στην «Κ.Ε.» ο καθηγητής Μηχανολογίας και Ναυπηγικής στο ΜΙΤ, Παύλος Σκλαβούνος, ο οποίος βλέπει το μέλλον να ανήκει στα πλωτά αιολικά πάρκα αλλά και στη μεγαλύτερη σύνδεση της οικονομίας με την τεχνολογία. Ο κ. Σκλαβούνος μίλησε πρόσφατα στο «Eurobank Forum» για τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις επενδυτικές ευκαιρίες και τις προοπτικές του τομέα της αιολικής ενέργειας στην ξηρά και τη θάλασσα.

«Για να γίνουν τέτοιες επενδύσεις στην Ελλάδα χρειάζεται η συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης, τραπεζών και επενδυτών» τονίζει ο Π. Σκλαβούνος Ε Κύριε Σκλαβούνε, τι είναι ακριβώς η υπεράκτια αιολική ενέργεια;

Α Η τεχνολογία πλωτών ανεμογεννητριών που αναπτύχθηκε από την ερευνητική μου ομάδα στο ΜΙΤ επιτρέπει τη στήριξη ανεμογεννητριών πολλών μεγαβάτ, σε βάθος δεκάδων έως και εκατοντάδων μέτρων. Στην ξηρά, ο άνεμος που επιτρέπει την ανάπτυξη αιολικών πάρκων πρέπει να έχει ετήσια μέση τιμή ταχύτητας περίπου 7,5 m/sec. Στη θάλασσα, η μέση ετήσια τιμή ταχύτητας ανεβαίνει στο 8,5 έως 9,0 m/sec και μάλιστα με μεγαλύτερη σταθερότητα.

Ε Γιατί θεωρείτε ότι οι πλωτές ανεμογεννήτριες είναι το μέλλον;

Α Γιατί παρουσιάζουν μεγάλα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις ανεμογεννήτριες της στεριάς. Κατ' αρχήν βρίσκονται εκεί που βρίσκεται και ο πιο δυνατός (και πιο σταθερός) αέρας, ένα «καύσιμο», που δεν είναι αναλώσιμο όπως το πετρέλαιο. Σε ισοδυναμία ενέργειας, 1 GW ονομαστικής δυναμικότητας αιολικής ενέργειας είναι ανάλογο με μια δεξαμενή 100 εκατ. βαρελιών αργού πετρελαίου. Είναι επίσης δυνατόν να κατασκευαστούν κοντά σε μεγάλα αστικά κέντρα, χωρίς να υπάρχει ούτε η οπτική ούτε η ηχητική όχληση. Και, τέλος, η τεχνολογία τους έχει ήδη φτάσει στην αιχμή της και πολύ λίγες βελτιώσεις θα έχουμε στο μέλλον, αντίθετα με άλλες τεχνολογίες όπως η ηλιακή.

Ε Οι υπόλοιπες μορφές ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον;

Α Μικρό πραγματικά. Για παράδειγμα, σε ό,τι αφορά τα βιοκαύσιμα, η μονάδα πρέπει να είναι κοντά στις πρώτες ύλες, αλλιώς το κόστος μεταφοράς είναι απαγορευτικό. Η κυματική ενέργεια και η ενέργεια των θαλάσσιων ρευμάτων είναι πολύ ακριβές. Η γεωθερμική είναι ενδιαφέρουσα μόνο σε περιοχές όπου το υπέδαφος είναι ηφαιστειογενές, όπως για παράδειγμα στην Ιαπωνία. Η υδροηλεκτρική είναι επίσης φθηνή αλλά γεωγραφικά περιορισμένη και συνήθως βρίσκεται μακριά από τα αστικά κέντρα.

Ε Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σήμερα η έρευνα;

Α Το βασικό κομμάτι έχει ολοκληρωθεί. Πρέπει τώρα να γίνουν επενδύσεις ώστε να δοκιμαστεί στην πράξη, μάλιστα γίνονται ήδη κάποιες τέτοιες προσπάθειες στη Νορβηγία και την Ιταλία. Κατόπιν θα μπορούν να κατασκευαστούν τα πρώτα πάρκα, τα οποία θα τα τοποθετούσα στην επόμενη πενταετία. Θα ήθελα επίσης να τονίσω ότι θα υπάρξουν μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες στον τομέα αυτό και μάλιστα, από τη στιγμή που έχει μπει και η Κίνα στο παιχνίδι, το κόστος θα συμπιεστεί. Ολες οι ενδείξεις οδηγούν σε μια τιμή πετρελαίου άνω των 100 δολαρίων το βαρέλι, το 2012 και σε αυτή την τιμή, η αιολική ενέργεια γίνεται πραγματικά ανταγωνιστική.

Ε Η χώρα μας προσφέρεται για την κατασκευή τέτοιων πάρκων;

Α Το Αιγαίο είναι πολύ ελκυστική θάλασσα γι' αυτό: Ο άνεμος είναι ισχυρός αλλά το κύμα δεν είναι μεγάλο, έτσι οι πλωτήρες θα μπορούν να είναι ελαφρύτεροι και άρα πιο φθηνοί. Για να γίνουν τέτοιου είδους επενδύσεις, πάντως, στην Ελλάδα όπως και παντού είναι σημαντική η συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης, τραπεζών και επενδυτών για το σχεδιασμό επενδύσεων με μικρό ρίσκο. Ας μην ξεχνάμε ότι το μεγαλύτερο κόστος δεν είναι η τεχνολογία αλλά το κεφάλαιο.

Ε Ποιες είναι οι τεχνολογίες στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που βλέπετε ότι θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια;

Α Η αιολική φυσικά. Επίσης το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) το οποίο θα χρησιμοποιηθεί και ως καύσιμο στις θαλάσσιες μεταφορές. Μεγάλες ελπίδες δίνουν και οι νέες τεχνολογίες στον τομέα της ηλιακής ενέργειας, της θερμοηλιακής (thermal solar) όπως ονομάζεται, όπου τεράστιοι φακοί συγκεντρώνουν τις ακτίνες του ηλίου σε δοχεία όπου βράζει νερό και στη συνέχεια ο ατμός του κινεί τουρμπίνες παράγοντας ηλεκτρισμό. Ολα αυτά έχουν ορίζοντα 10-20 ετών. Σε ορίζοντα 50-100 ετών, ενδέχεται να καταφέρουμε να χρησιμοποιήσουμε το υδρογόνο ή κάποια ανάλογη τεχνολογία στη μεταπετρελαϊκή εποχή.

Βραχώδη εξωπλανήτη ανακάλυψε η NASA

Τον πρώτο βραχώδη πλανήτη που βρίσκεται έξω από το ηλιακό σύστημα της Γης ανακάλυψε η Διαστημική Υπηρεσία των ΗΠΑ NASA.

Σύμφωνα με τη NASA ο Kepler-10b, που πήρε το όνομά του από το τηλεσκόπιο Κέπλερ, έχει μέγεθος παρόμοιο με αυτό της Γης, περιστρέφεται γύρω από ένα άστρο που μοιάζει με το δικό μας Ήλιο, στον αστερισμό του Κύκνου.

Πρόκειται για τον πρώτο από τους περίπου 500 πλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί από το 1995 και είναι βραχώδης. Οι υπόλοιποι που εντόπισαν οι επιστήμονες είναι πλανήτες αερίων.

"Η ανακάλυψη του Κέπλερ 10β είναι ένα σημαντικό βήμα στην αναζήτηση ενός "δίδυμου" με τη Γη πλανήτη", δήλωσε ο Ντάγκλας Χάτζινς, επιστήμονας που συμμετέχει στο πρόγραμμα Κέπλερ.

Τεράστια μαύρη τρύπα ανακαλύφθηκε σε γαλαξία-νάνο

 

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν μια πελώρια μαύρη τρύπα, που έχει μάζα περίπου ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. Η μαύρη τρύπα βρίσκεται στο κέντρο ενός σχετικά κοντινού στη Γη, γαλαξία-νάνου, του Henize 2-10. Η ανακάλυψη δείχνει ότι οι μαύρες τρύπες είναι τελικά δυνατό να δημιουργήθηκαν πριν από τους μεγάλους γαλαξίες.

Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται μια τεράστια μαύρη τρύπα στο επίκεντρο ενός πολύ νέου σε ηλικία και μέγεθος γαλαξία, πράγμα που ενισχύει την άποψη ότι στο επιστημονικό ερώτημα "οι μαύρες τρύπες ή οι γαλαξίες δημιουργήθηκαν πρώτα;", η απάντηση μάλλον γέρνει υπέρ των μαύρων τρυπών. Απ’ ό,τι φαίνεται, είναι δυνατό να υπάρξει μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα, χωρίς προηγουμένως να έχει υπάρξει ένας πολύ μεγάλος γαλαξίας.

Η ανακοίνωση, που προκάλεσε έκπληξη στους επιστήμονες, έγινε στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης, ενώ παρουσιάστηκε και στο περιοδικό Nature, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων και το Physics World. Η ανακάλυψη δείχνει ότι οι μαύρες τρύπες, απ’ όπου δεν μπορεί να διαφύγει ούτε το φως λόγω της τρομακτικής βαρύτητάς τους, είναι τελικά δυνατό να δημιουργήθηκαν πριν το σχηματισμό των μεγάλων γαλαξιών.

Ο γαλαξίας-νάνος Henize 2-10, σε απόσταση 30 εκατ. ετών φωτός από τη Γη και με ακτίνα μόλις το 3% του δικού μας γαλαξία, μελετάται εδώ και χρόνια και έχει αποδειχτεί ότι σχηματίζει νέα άστρα με πολύ ταχύ ρυθμό. Μοιάζει με μερικούς από τους πρώτους γαλαξίες, που οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι είχαν σχηματιστεί στο πρώιμο σύμπαν.

 Η ανακάλυψη, υπό την Έιμι Ράινς του τμήματος αστρονομίας του πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, έγινε με τη βοήθεια τόσο επίγειων ραδιο-τηλεσκοπίων όσο και του γνωστού διαστημικού τηλεσκοπίου "Χαμπλ", καθώς και του τηλεσκοπίου ακτίνων-Χ "Τσάντρα". Οι αστρονόμοι βρήκαν μια περιοχή κοντά στο κέντρο του γαλαξία-νάνου, η οποία εκπέμπει ισχυρά ραδιοκύματα, τα οποία έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτά που προκύπτουν από τις εκπομπές υψηλής ταχύτητας "πιδάκων" ύλης, που εκτινάσσονται προς τα έξω από περιοχές κοντά σε μαύρες τρύπες.

Οι ερευνητές, ανακάλυψαν ότι, εκτός από ραδιοκύματα, η πηγή στο γαλαξία-νάνο εκπέμπει και ισχυρές ακτίνες-Χ. Ο συνδυασμός αυτός παραπέμπει στην ύπαρξη ενός ενεργού γαλακτικού πυρήνα, που τροφοδοτείται από μια τεράστια μαύρη τρύπα. Ουσιαστικά ποτέ δεν είχε ως τώρα βρεθεί γαλαξίας-νάνος με τόσο μεγάλη μαύρη τρύπα στον πυρήνα του. Συνήθως οι μαύρες τρύπες τέτοιου μεγέθους βρίσκονται σε μεγαλύτερους γαλαξίες, μεγαλύτερης ηλικίας, όπου τα νέα άστρα σχηματίζονται με πολύ βραδύτερο ρυθμό.

(Πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)