Του Διονύση Π. Σιμόπουλου, διευθ. Ευγενιδείου Πλανηταρίου Τα μεγάλα τηλεσκόπια στην επιφάνεια της Γης και στο Διάστημα μας έχουν αποκαλύψει τους τελευταίους μήνες όλα όσα τα μάτια μας είναι αδύνατον να αποκαλύψουν. Δεκάδες πανέμορφα και πολύχρωμα κοσμικά λουλούδια, σχηματισμένα από την αστρόσκονη που φτιάχνει όχι μόνον άστρα, νεφελώματα και γαλαξίες, αλλά και ανθρώπους ακόμη.
Ολάκερα μπουκέτα τέτοιων απόκοσμων λουλουδιών στολίζουν «αόρατα» το νυχτερινό ουρανό μέχρις ότου αποκαλυφθούν από τα όργανα των αστροφυσικών κέντρων του κόσμου. Μερικά από τα ομορφότερα και πιο πρόσφατα «διαστημικά λουλούδια» επιλέξαμε σήμερα για να σας κρατήσουν συντροφιά μαζί με τις ανοιξιάτικες πασχαλιάτικες ευχές μας. Και αν στην πορεία σάς αποκαλύψουμε μερικά από τα μυστικά τους, μην ανησυχείτε καθόλου, γιατί η ομορφιά τους δεν μαραίνεται τόσο εύκολα ούτε μπορούν να χάσουν κάτι από το «άρωμα» που ούτως ή άλλως εκπέμπουν εδώ και χιλιάδες, εκατομμύρια ή ακόμη και δισεκατομμύρια χρόνια.
Ολάκερα μπουκέτα τέτοιων απόκοσμων λουλουδιών στολίζουν «αόρατα» το νυχτερινό ουρανό μέχρις ότου αποκαλυφθούν από τα όργανα των αστροφυσικών κέντρων του κόσμου. Μερικά από τα ομορφότερα και πιο πρόσφατα «διαστημικά λουλούδια» επιλέξαμε σήμερα για να σας κρατήσουν συντροφιά μαζί με τις ανοιξιάτικες πασχαλιάτικες ευχές μας. Και αν στην πορεία σάς αποκαλύψουμε μερικά από τα μυστικά τους, μην ανησυχείτε καθόλου, γιατί η ομορφιά τους δεν μαραίνεται τόσο εύκολα ούτε μπορούν να χάσουν κάτι από το «άρωμα» που ούτως ή άλλως εκπέμπουν εδώ και χιλιάδες, εκατομμύρια ή ακόμη και δισεκατομμύρια χρόνια.
Καρδιά ή «Πάκμαν»
Το πανέμορφο ουράνιο κόσμημα NGC 281, που θυμίζει μια κοσμική καρδιά, έχει ήδη γεννήσει ακόμη ένα αστρικό σμήνος (IC 590), τα άστρα του οποίου φωτίζουν τα αέρια υλικά του νεφελώματος από το οποίο γεννήθηκαν.
Το πανέμορφο ουράνιο κόσμημα NGC 281, που θυμίζει μια κοσμική καρδιά, έχει ήδη γεννήσει ακόμη ένα αστρικό σμήνος (IC 590), τα άστρα του οποίου φωτίζουν τα αέρια υλικά του νεφελώματος από το οποίο γεννήθηκαν.
Το νεφέλωμα NGC 281
Για ορισμένους μοιάζει περισσότερο με το χαρακτηριστικό αδηφάγο «τερατάκι» του ηλεκτρονικού παιχνιδιού «Πάκμαν», εξ ου και η χαϊδευτική του ονομασία. Σε απόσταση 10.000 ετών φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Κασσιόπης το όλο συγκρότημα του νεφελώματος εκτείνεται σε μια έκταση 80 ετών φωτός
Οταν πεθάνει ο Ηλιος
Αυτή ίσως θα είναι η μορφή που θα έχει ο Ηλιος μας σε περίπου 7,5 δισεκατομμύρια χρόνια! Πρόκειται για ακόμη ένα πλανητικό νεφέλωμα που έχει καταγραφεί με τον αριθμό NGC 2818 στο Νέο Γενικό Κατάλογο ουράνιων αντικειμένων. Φαίνεται να είναι ενσωματωμένο στο εσωτερικό ενός ανοιχτού αστρικού σμήνους, αλλά στην πραγματικότητα απλώς φαίνεται προς αυτή την κατεύθυνση που καλύπτεται από το νότιο αστερισμό της Πυξίδας. Βρίσκεται σε απόσταση 10.000 ετών φωτός, ενώ από τη μία άκρη του στην άλλη η διάμετρός του φτάνει τα τέσσερα έτη φωτός. Οι χρωματισμοί του εντοπίζουν τις περιοχές του υδρογόνου (πράσινο), του αζώτου (κόκκινο) και του οξυγόνου (μπλε)
Αυτή ίσως θα είναι η μορφή που θα έχει ο Ηλιος μας σε περίπου 7,5 δισεκατομμύρια χρόνια! Πρόκειται για ακόμη ένα πλανητικό νεφέλωμα που έχει καταγραφεί με τον αριθμό NGC 2818 στο Νέο Γενικό Κατάλογο ουράνιων αντικειμένων. Φαίνεται να είναι ενσωματωμένο στο εσωτερικό ενός ανοιχτού αστρικού σμήνους, αλλά στην πραγματικότητα απλώς φαίνεται προς αυτή την κατεύθυνση που καλύπτεται από το νότιο αστερισμό της Πυξίδας. Βρίσκεται σε απόσταση 10.000 ετών φωτός, ενώ από τη μία άκρη του στην άλλη η διάμετρός του φτάνει τα τέσσερα έτη φωτός. Οι χρωματισμοί του εντοπίζουν τις περιοχές του υδρογόνου (πράσινο), του αζώτου (κόκκινο) και του οξυγόνου (μπλε)
Το νεφέλωμα NGC 6853
Με σχήμα κλεψύδρας ή αλτήρα, το νεφέλωμα Μ-27 (NGC 6853) είναι ένα πλανητικό νεφέλωμα που δημιουργείται από τα εκτοξευόμενα εξωτερικά αέρια υλικά άστρων στο μέγεθος του Ηλιου μας. Η διάμετρος των υλικών του φτάνει σήμερα το ένα έτος φωτός και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1.300 ετών φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Αλεπούς. Οι διάφοροι χρωματισμοί του μας αποκαλύπτουν τις περιοχές όπου υπερέχουν το υδρογόνο, το άζωτο και το οξυγόνο
Κοσμική φωτιά
Καρφωμένο στην καρδιά του νεφελώματος IC 405, το άστρο ΑΕ Ηνιόχου φαίνεται να είναι κυριολεκτικά περικυκλωμένο από μια κοσμική φωτιά που οφείλεται στον κοκκινωπό χρωματισμό των αερίων του νεφελώματος. Το άστρο καθαυτό έχει γαλαζωπό χρωματισμό λόγω της μεγάλης θερμοκρασίας του. Η έκταση του νεφελώματος φτάνει τα πέντε έτη φωτός, ενώ η απόστασή του από τη Γη δεν ξεπερνάει τα 1.500 έτη φωτός
Νεφέλωμα Ταραντούλα
Στα μικρά τηλεσκόπια του παρελθόντος έμοιαζε με ένα απλό άστρο (30 Δοράδος), ενώ στην πραγματικότητα είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεφελώματα αστρογένεσης που έχουμε παρατηρήσει μέχρι τώρα. Ονομάστηκε Νεφέλωμα Ταραντούλα επειδή μοιάζει με την ομώνυμη αράχνη, και βρίσκεται στο γειτονικό μας γαλαξία Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, σε απόσταση 180.000 ετών φωτός. Η διάμετρος του νεφελώματος ξεπερνάει κατά πολύ τα 1.000 έτη φωτός και στο εσωτερικό του έχουμε εντοπίσει τεράστιας έκτασης διαδικασίες αστρογένεσης, παρόμοιες μ' αυτές που παρατηρούνται και στο πλησιέστερο σ' εμάς αστρικό βρεφοκομείο του Μεγάλου Νεφελώματος του Ωρίωνα (ΜΝΩ). Εάν βρισκόταν στην απόσταση του ΜΝΩ (1.500 έτη φωτός) θα φαινόταν να καλύπτει μια περιοχή όση είναι η περιοχή που θα κάλυπταν 60 πανσέληνοι! Στο εσωτερικό του βρίσκεται το τεράστιο, επίσης ανοιχτό αστρικό σμήνος NGC 2070, το οποίο περιλαμβάνει μερικά από τα πιο γιγάντια και λαμπρά άστρα που έχουμε παρατηρήσει μέχρι τώρα
Καρφωμένο στην καρδιά του νεφελώματος IC 405, το άστρο ΑΕ Ηνιόχου φαίνεται να είναι κυριολεκτικά περικυκλωμένο από μια κοσμική φωτιά που οφείλεται στον κοκκινωπό χρωματισμό των αερίων του νεφελώματος. Το άστρο καθαυτό έχει γαλαζωπό χρωματισμό λόγω της μεγάλης θερμοκρασίας του. Η έκταση του νεφελώματος φτάνει τα πέντε έτη φωτός, ενώ η απόστασή του από τη Γη δεν ξεπερνάει τα 1.500 έτη φωτός
Νεφέλωμα Ταραντούλα
Στα μικρά τηλεσκόπια του παρελθόντος έμοιαζε με ένα απλό άστρο (30 Δοράδος), ενώ στην πραγματικότητα είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεφελώματα αστρογένεσης που έχουμε παρατηρήσει μέχρι τώρα. Ονομάστηκε Νεφέλωμα Ταραντούλα επειδή μοιάζει με την ομώνυμη αράχνη, και βρίσκεται στο γειτονικό μας γαλαξία Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, σε απόσταση 180.000 ετών φωτός. Η διάμετρος του νεφελώματος ξεπερνάει κατά πολύ τα 1.000 έτη φωτός και στο εσωτερικό του έχουμε εντοπίσει τεράστιας έκτασης διαδικασίες αστρογένεσης, παρόμοιες μ' αυτές που παρατηρούνται και στο πλησιέστερο σ' εμάς αστρικό βρεφοκομείο του Μεγάλου Νεφελώματος του Ωρίωνα (ΜΝΩ). Εάν βρισκόταν στην απόσταση του ΜΝΩ (1.500 έτη φωτός) θα φαινόταν να καλύπτει μια περιοχή όση είναι η περιοχή που θα κάλυπταν 60 πανσέληνοι! Στο εσωτερικό του βρίσκεται το τεράστιο, επίσης ανοιχτό αστρικό σμήνος NGC 2070, το οποίο περιλαμβάνει μερικά από τα πιο γιγάντια και λαμπρά άστρα που έχουμε παρατηρήσει μέχρι τώρα
Νεφέλωμα NGC 604
Κοσμικό σπήλαιο
Κοντά στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου βρίσκεται ένας ακόμη πιο μικρός νάνος γαλαξίας με την ονομασία Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου. Στα «προάστια» του γαλαξία αυτού βρίσκεται το νεαρό αστρικό σμήνος NGC 602, που έχει ηλικία 5 εκατομμυρίων ετών. Τα ιδιαίτερα ενεργά νεαρά άστρα του σμήνους έχουν σπρώξει βίαια τα αέρια υλικά του νεφελώματος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία διαδικασιών αστρογένεσης στα ακραία του όρια. Η έκταση που καλύπτει το νεφέλωμα αυτό φτάνει τα 200 έτη φωτός, ενώ στις περιοχές όπου τα αέρια υλικά έχουν διαβρωθεί μπορούμε να διακρίνουμε τις εικόνες απόμακρων γαλαξιών που βρίσκονται σε απόσταση εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών φωτός
Σύνθετο πορτρέτο
Σ' έναν άλλο γαλαξία της Τοπικής Ομάδας με την ονομασία Μ-33, σε απόσταση 3 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, βρίσκεται ακόμη ένα βρεφοκομείο άστρων με διάμετρο 1.300 έτη φωτός. Πρόκειται για το νεφέλωμα NGC 604, το πορτρέτο του οποίου καταγράφτηκε από δύο διαστημικά τηλεσκόπια: στα μήκη κύματος ακτίνων Χ από το «Τσάντρα» και στο ορατό τμήμα του φάσματος από το «Χαμπλ». Οι παρατηρήσεις των τηλεσκοπίων μάς αποκάλυψαν ότι περίπου 200 νεαρά άστρα υπερθερμαίνουν τα υλικά του νεφελώματος, ενώ στα άκρα του βρίσκουμε ενδείξεις αστρικών εκρήξεων σουπερνόβα
Εχει αρπάξει φωτιά...
Στο νάνο γαλαξία NGC 1569 είναι εμφανής η έντονη δραστηριότητα αστρογένεσης που καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα του και τον κάνει να μοιάζει σαν να έχει αρπάξει φωτιά. Η έντονη αυτή δραστηριότητα υπολογίζεται ότι ξεκίνησε πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια από τις αστρικές εκρήξεις σουπερνόβα που προκλήθηκαν από την ύπαρξη πολλών γέρικων αλλά γιγάντιων άστρων. Η φωτογραφία καλύπτει μιαν έκταση 8.000 ετών φωτός, ενώ η απόσταση του γαλαξία από τη Γη φτάνει τα 11 εκατομμύρια έτη φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Καμηλοπάρδαλης
Μπουκέτο γαλαξιών
Ενα μπουκέτο γαλαξιών με προεξάρχοντα το γαλαξία NGC 7331, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα. Εχει μέγεθος παρόμοιο με του δικού μας Γαλαξία, ενώ η ειδική επεξεργασία της φωτογραφίας μάς επιτρέπει να διακρίνουμε με αρκετή ευκρίνεια δεκάδες ακόμη απόμακρους γαλαξίες οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση δέκα φορές μεγαλύτερη
Κοντά στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου βρίσκεται ένας ακόμη πιο μικρός νάνος γαλαξίας με την ονομασία Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου. Στα «προάστια» του γαλαξία αυτού βρίσκεται το νεαρό αστρικό σμήνος NGC 602, που έχει ηλικία 5 εκατομμυρίων ετών. Τα ιδιαίτερα ενεργά νεαρά άστρα του σμήνους έχουν σπρώξει βίαια τα αέρια υλικά του νεφελώματος, με αποτέλεσμα τη δημιουργία διαδικασιών αστρογένεσης στα ακραία του όρια. Η έκταση που καλύπτει το νεφέλωμα αυτό φτάνει τα 200 έτη φωτός, ενώ στις περιοχές όπου τα αέρια υλικά έχουν διαβρωθεί μπορούμε να διακρίνουμε τις εικόνες απόμακρων γαλαξιών που βρίσκονται σε απόσταση εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών φωτός
Σύνθετο πορτρέτο
Σ' έναν άλλο γαλαξία της Τοπικής Ομάδας με την ονομασία Μ-33, σε απόσταση 3 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, βρίσκεται ακόμη ένα βρεφοκομείο άστρων με διάμετρο 1.300 έτη φωτός. Πρόκειται για το νεφέλωμα NGC 604, το πορτρέτο του οποίου καταγράφτηκε από δύο διαστημικά τηλεσκόπια: στα μήκη κύματος ακτίνων Χ από το «Τσάντρα» και στο ορατό τμήμα του φάσματος από το «Χαμπλ». Οι παρατηρήσεις των τηλεσκοπίων μάς αποκάλυψαν ότι περίπου 200 νεαρά άστρα υπερθερμαίνουν τα υλικά του νεφελώματος, ενώ στα άκρα του βρίσκουμε ενδείξεις αστρικών εκρήξεων σουπερνόβα
Εχει αρπάξει φωτιά...
Στο νάνο γαλαξία NGC 1569 είναι εμφανής η έντονη δραστηριότητα αστρογένεσης που καλύπτει το μεγαλύτερο τμήμα του και τον κάνει να μοιάζει σαν να έχει αρπάξει φωτιά. Η έντονη αυτή δραστηριότητα υπολογίζεται ότι ξεκίνησε πριν από 25 εκατομμύρια χρόνια από τις αστρικές εκρήξεις σουπερνόβα που προκλήθηκαν από την ύπαρξη πολλών γέρικων αλλά γιγάντιων άστρων. Η φωτογραφία καλύπτει μιαν έκταση 8.000 ετών φωτός, ενώ η απόσταση του γαλαξία από τη Γη φτάνει τα 11 εκατομμύρια έτη φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού της Καμηλοπάρδαλης
Μπουκέτο γαλαξιών
Ενα μπουκέτο γαλαξιών με προεξάρχοντα το γαλαξία NGC 7331, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα. Εχει μέγεθος παρόμοιο με του δικού μας Γαλαξία, ενώ η ειδική επεξεργασία της φωτογραφίας μάς επιτρέπει να διακρίνουμε με αρκετή ευκρίνεια δεκάδες ακόμη απόμακρους γαλαξίες οι οποίοι βρίσκονται σε απόσταση δέκα φορές μεγαλύτερη
O γαλαξίας NGC 7331
Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου