Το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Πλανκ αποκαλύπτει το αρχέγονο Σύμπαν

Ετος της αστρονομίας το 2009, και η αστρονομία έχει την τιμητική της. Η πρώτη ευρωπαϊκή διαστημική αποστολή, με αντικείμενο μελέτης το αρχέγονο Σύμπαν, άρχισε να δίνει τα πρώτα άκρως ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Πλανκ, που εκτοξεύθηκε πριν από τέσσερις μήνες από τη διαστημική βάση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) στο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνας, άρχισε να στέλνει τις πρώτες πληροφορίες σχετικά με τη θερμοκρασία της λεγόμενης κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου (Cosmic Microwave Background, CMB). Η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου είναι το πιο αρχέγονο ανιχνεύσιμο απομεινάρι φωτός στο Σύμπαν. Απελευθερώθηκε, όπως υπολογίζεται, «μόλις» 380.000 χρόνια μετά τη Μεγάλη Εκρηξη, όταν η θερμοκρασία του Σύμπαντος ήταν 3.000 βαθμούς. Σύμφωνα με τους εδικούς, η κοσμική ακτινοβολία υποβάθρου, αν και αρκετά ομοιόμορφη, χαρακτηρίζεται από μικροθερμοκρασιακές διακυμάνσεις, πάνω στις οποίες έχουν αποτυπωθεί πληροφορίες από μια πολύ πιο αρχέγονη εποχή, την επονομαζόμενη «Εποχή του Πληθωρισμού». Σύμφωνα με τις πληθωριστικές θεωρίες, για ένα απειροελάχιστο χρονικό διάστημα το νεογέννητο Σύμπαν άρχισε να διαστέλλεται ταχύτατα με εκρηκτικό τρόπο, εξαιτίας, όπως υποθέτουν, μιας μορφής σκοτεινής ενέργειας η οποία και προκάλεσε ένα είδος βίαιης βαρυτικής απώθησης, που οδήγησε σε αυτή την πρώτη εκθετικά επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος. Τέτοιες διακυμάνσεις στη θερμοκρασία της κοσμικής ακτινοβολίας υποβάθρου καταγράφηκαν για πρώτη φορά από τους δορυφόρους COBE και WMAP της NASA και υποδεικνύουν ότι εξαρχής το νεογέννητο Σύμπαν, αν και εντυπωσιακά ομοιόμορφο, χαρακτηριζόταν από εξίσου μικρές διακυμάνσεις στην πυκνότητα της ύλης-ενέργειας, που οδήγησαν, εντέλει, στις γιγάντιες κοσμικές δομές που παρατηρούμε σήμερα. Κύριος στόχος της αποστολής Πλανκ είναι να καταγράψει αυτές τις μικροσκοπικές θερμοκρασιακές διακυμάνσεις με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια απ' ό,τι στο παρελθόν. Χάρη στα υπερευαίσθητα όργανα που διαθέτει (Οργανο Υψηλής Συχνότητας ή HFI, Οργανο Χαμηλής Συχνότητας ή LFI, βολόμετρα), το τηλεσκόπιο Πλανκ είναι σε θέση να καταγράφει ακόμη και διακυμάνσεις της τάξης του εκατομμυριοστού του βαθμού. Για να γίνει κατανοητός ο βαθμός ευαισθησίας των οργάνων του, θα έλεγε κάποιος ότι είναι σαν να μετράς από τη Γη τη θερμοκρασία σώματος ενός κουνελιού που βρίσκεται στο φεγγάρι. Προκειμένου να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο ευαισθησίας, οι αισθητήρες του Πλανκ έπρεπε να ψυχθούν σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που πλησιάζουν το απόλυτο μηδέν (-273,15 βαθμοί Κελσίου ή Ο βαθμοί Κέλβιν).Και απ' ό,τι φαίνεται, τα είκοσι έξι χρόνια σκληρής δουλειάς που χρειάστηκαν οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν για να το σχεδιάσουν και να το υλοποιήσουν (πάνω από τριάντα ερευνητικά ιδρύματα από δεκαπέντε χώρες της Ευρώπης, με επικεφαλής το γαλλικό CNRS, αλλά και από τις ΗΠΑ και τον Καναδά) δεν πήγαν χαμένα. Οπως δήλωσε χαρακτηριστικά στο περιοδικό «New Scientist» ο ελληνικής καταγωγής Γιώργος Ευσταθίου, μέλος της βρετανικής επιστημονικής ομάδας που συμμετέχει στην αποστολή, καθηγητής Αστροφυσικής στο Κέιμπριτζ και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοσμολογίας Kavli στο Κέιμπριτζ, «είμαστε ενθουσιασμένοι από την άριστη λειτουργία του Πλανκ. Εχουμε ήδη αρχίσει την επιστημονική επεξεργασία των υπέροχων δεδομένων που συνέλεξε το Πλανκ και ανυπομονούμε να ανακαλύψουμε νέες πληροφορίες για τις απαρχές του χώρου και του χρόνου».Το τηλεσκόπιο Πλανκ τέθηκε σε τροχιά στις 14 Μαΐου μαζί με ένα άλλο υπερσύγχρονο διαστημικό τηλεσκόπιο, το γιγαντιαίο τηλεσκόπιο Χέρσελ, το οποίο σχεδιάστηκε για να μελετήσει μια άλλη κοσμική ακτινοβολία, την αόρατη υπέρυθρη ακτινοβολία που εκπέμπεται από τις περιοχές των γαλαξιών όπου σχηματίζονται νέα άστρα. Επειτα από ταξίδι σαράντα ημερών και έχοντας διανύσει μια απόσταση 1,5 εκατομμυρίου χιλιομέτρων από τη Γη, έφθασε στο δεύτερο σημείο Lagrange (L2), σημείο όπου οι βαρυτικές δυνάμεις Γης και Ηλιου εξισορροπούνται, με αποτέλεσμα όποιο αντικείμενο βρίσκεται στο σημείο αυτό να ταξιδεύει σε σταθερή τροχιά. Από εκεί άρχισε να «παρατηρεί» συστηματικά τον ουρανό στις 13 Αυγούστου. Μέχρι σήμερα έχει «βυθομετρήσει» το 5% του ουράνιου στερεώματος και αναμένεται να δώσει μια πρώτη ολοκληρωμένη «χαρτογράφησή» του σε έξι μήνες. Οι επιστήμονες όμως θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια, ίσως και δεκαετίες ολόκληρες, για να επεξεργαστούν όλον αυτό το θησαυρό πληροφοριών που θα τους επιτρέψουν να ανασυγκροτήσουν το κοσμικό παρελθόν και ενδεχομένως να προβλέψουν το κοσμικό μέλλον. *

Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Νερό υπάρχει (και) στον ισημερινό του Αρη

Μία ημέρα μετά την ανακοίνωση ότι εντοπίστηκε η παρουσία νερού στη Σελήνη η ΝΑSΑ ανακοίνωσε ότι εκτός από τους πόλους του Αρη, όπου ήταν γνωστό ότι υπήρχε νερό σε παγωμένη μορφή, νερό υπάρχει και σε περιοχές κοντά στον ισημερινό του Κόκκινου Πλανήτη. «Γνωρίζαμε ότι υπάρχει πάγος κάτω από την επιφάνεια του Αρη στα υψηλά γεωγραφικά πλάτη, αλλά ανακαλύψαμε ότι το ίδιο συμβαίνει και πιο κοντά από όσο νομίζαμε, στον ισημερινό» δήλωσε ο Σέιν Μπιρν του Πανεπιστημίου της Αριζόνας, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Η κάμερα υψηλής ανάλυσης του δορυφόρου ΜRΟ που εξερευνά τον Αρη ανακάλυψε μεγάλα αποθέματα παγωμένου νε ρού στο υπέδαφος πολλών κρατήρων που βρίσκονται στο μέσον της απόστασης του ισημερινού από τον βόρειο πόλο του πλανήτη.
Επιπλέον η ανάλυση των στοιχείων δείχνει ότι η καθαρότητα του πάγου στο υπέδαφος του Αρη είναι εξαιρετικά υψηλή. Εως σήμερα οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι το μείγμα κάτω από τους κρατήρες (όπου εντοπίζονται κυρίως τα αποθέματα) αποτελούνταν 50% από πάγο και 50% από σκόνη και άλλα στοιχεία του εδάφους. Οι νέες αναλύσεις δείχνουν ότι το μείγμα αποτελείται από 99% πάγο. Οπως και στην περίπτωση της Σελήνης, έτσι και στον Αρη η ύπαρξη νερού είναι πολύ σημαντική για τις μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές.
Πηγή: Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Τo Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών είναι το αρχαιότερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας μας και των Βαλκανίων. Ιδρύθηκε με δωρεά του βορειοηπειρώτη τραπεζίτη Βαρώνου Γεωργίου Σίνα το 1842. Το πρώτο κτήριο του Αστεροσκοπείου, κατασκευάστηκε στο λόφο των Νυμφών, απέναντι από την Ακρόπολη. Σχεδιάστηκε από τον Θεόφιλο Χάνσεν και είναι σπάνιας ομορφιάς, αταυροειδές και προσανατολισμένο στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
H οικογένεια Σίνα εξόπλισε και συντήρησε το Ίδρυμα μέχρι το 1884 που το ανέλαβε το Κράτος. Τα πρώτα 50 χρόνια Αστρονόμοι - Διευθυντές του Αστεροσκοπείου ήταν ο Γ. Βούρης, καθηγητής της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο γερμανός Αστρονόμος Julius Schmidt. Οι εργασίες των δύο επιστημόνων και ιδιαίτερα του Schmidt, ο οποίος διακρίθηκε ιδιαίτερα μελετώντας τη Σελήνη, κατέστησαν το Αστεροσκοπείο παγκόσμια γνωστό. Δυστυχώς μετά το θάνατο του τελευταίου και μέχρι το 1891 το Αστεροσκοπείο πρακτικά έκλεισε, με συνέπεια την καταστροφή μεγάλου μέρους του εξοπλισμού του, της βιβλιοθήκης του και των αρχείων του.
To 1891 αναλαμβάνει διευθυντής ο Δ. Αιγινήτης, με ειδικό νόμο που ψηφίστηκε από την Βουλή των Ελλήνων. Ο Αιγινήτης, που παρέμεινε διευθυντής μέχρι τον θάνατο του το 1934, ανακαινίζει το Ίδρυμα και διευρύνει τόσο τις επιστημονικές του δραστηριότητες, όσο και την παροχή υπηρεσιών στην Ελληνική κοινωνία. Ιδρύει το πρώτο Σεισμολογικό Δίκτυο, τη Μετεωρολογική Υπηρεσία - η οποία απετέλεσε υπηρεσία του Αστεροσκοπείου μέχρι την ίδρυση της ΕΜΥ τη δεκαετία του 1930 - την υπηρεσία ώρας κτλ. Καλύπτει τις βασικές ανάγκες σε εξοπλισμό, με τη γενναιοδωρία των μεγάλων Ευεργετών (Συγγρός, Δωρίδης, Καργιαλένειος κά). Οργανώνει το Αστεροσκοπείο σε πρότυπη δημόσια υπηρεσία και κατανέμει τις υπηρεσίες του σε τρία τμήματα, το Αστρονομικό, το Γεωδυναμικό, το Μετεωρολογικό. Οικοδομεί νέες κτηριακές εγκαταστάσεις, εμπλουτίζει τη βιβλιοθήκη και εκδίδει 12 τόμους με τις εργασίες του Αστεροσκοπείου.
Έκτοτε το Αστεροσκοπείο συνεχίζει να προσφέρει πολύπλευρα, στην επιστημονική έρευνα, στην εκπαίδευση και συνολικά στην Ελληνική κοινωνία. Η δομή του παρέμεινε περίπου η ίδια. Τα τμήματα που οργάνωσε ο Δ. Αιγινήτης εξελίχθηκαν σε Ινστιτούτα με την ονομασία Αστρονομικό Ινστιτούτο, Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, Ινστιτούτο Μετεωρολογίας και Φυσικής του Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος αντίστοιχα, ενώ ένα τέταρτο Ινστιτούτο, που ονομάζεται σήμερα Ινστιτούτο Ιονόσφαιρας και Φυσικής του Διαστήματος, προστέθηκε στα μέσα της δεκαετίας 1950. Παράλληλα, το Αστεροσκοπείο αναπτύχθηκε με την ίδρυση του Αστρονομικού Σταθμού Κρυονερίου Κορινθίας, όπου λειτουργεί το μεγαλύτερο τηλεσκόπειο του Αστρονομικού Ινστιτούτου, το 1975. To 2003 το Ινστιτούτο Αστροσωματιδιακής Φυσικής "ΝΕΣΤΩΡ" έγινε το πέμπτο ινστιτούτο του Ε.Α.Α.
Περισσότερα: http://www.noa.gr

Αστρονομικές Εγκαταστάσεις στην Ελλάδα

Τηλεσκόπια στην Ελλάδα

Στη σελίδα αυτή δίνονται πληροφορίες για όλα τα οπτικά τηλεσκόπια στην Ελλάδα τα οποία έχουν διάμετρο πρωτεύοντος κατόπτρου μεγαλύτερη από 50cm.

• Αρίσταρχος / Αστεροσκοπείο Χελμός

• Διάμετρος: 2.30 m

• Τοποθεσία: Όρος Χελμός, Αχαΐα

• Γεωγραφικό Μήκος / Γεωγραφικό Πλάτος / Υψόμετρο : 22.21° E / 37.99° N / 2340m

• 129cm Ritchey-Chretien / Αστεροσκοπείο Σκίνακα

• Διάμετρος: 1.29m

• Τοποθεσία: Κορυφή Σκίνακα / Κρήτη

• Γεωγραφικό Μήκος / Γεωγραφικό Πλάτος / Υψόμετρο : 24.89° E / 35.21° N / 1752m

• M. Κοργιαλένιος / Αστρονομικός Σταθμός Κρυονερίου

• Διάμετρος: 1.23m

• Τοποθεσία: Όρος Κυλήνη, Κορινθία

• Γεωγραφικό Μήκος / Γεωγραφικό Πλάτος / Υψόμετρο : 22.62° E / 37.97° N / 905m

• Skyview: [NOW]

• 76cm Cassegrain / Αστεροσκοπείο Στεφάνιον

• Διάμετρος: 0.76m

• Τοποθεσία: Στεφάνιον, Κορινθίας

• Γεωγραφικό Μήκος / Γεωγραφικό Πλάτος / Υψόμετρο : 22.82° E / 37.76° N / 800m

• Newall / Αστρονομικός Σταθμός Πεντέλης

• Διάμετρος: 0.63m

• Τοποθεσία: Όρος Πεντέλης, Αττική

• Γεωγραφικό Μήκος / Γεωγραφικό Πλάτος / Υψόμετρο : 23.86° E / 38.05° N / 300m

• Α. Μιχαλιτσιάνος / Αστεροσκοπείο Εύδοξος

• Διάμετρος: 0.60m

• Τοποθεσία: Όρος Αίνος, Κεφαλληνία

• Γεωγραφικό Μήκος / Γεωγραφικό Πλάτος / Υψόμετρο : 20.61° E / 38.17° N / 1070m

Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία

Η Αστρονομία είναι μία από τις αρχαιότερες επιστήμες, και όπως είναι προφανές από το όνομα της, αρχικά αναπτύχθηκε για την κατανόηση και μελέτη της κίνησης των ουρανίων σωμάτων. Η σχέση της Αστρονομίας με τον Ελληνικό χώρο και πολιτισμό είναι στενότατη, μια που πολλές από τις ανακαλύψεις των βασικών αστρονομικών εννοιών έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα. Οι Έλληνες φιλόσοφοι και αστρονόμοι έκαναν τους πρώτους υπολογισμούς για το μέγεθος της Γής καθώς και την αποστάση αναμεσα σε αυτήν, τη Σελήνη και τον Ήλιο, εξήγησαν το φαινόμενο των εκλείψεων, και κατανόησαν τις κινήσεις των πλανητών. Ακόμη και το γεγονός ότι ο γαλαξίας μας αποτελείται από πολυάριθμα αστέρια σαν τον Ήλιο τα οποία είναι αμυδρά γιατί απλά βρίσκονται πολύ μακρύτερα, προτάθηκε πριν από σχεδόν 2,400 χρόνια από τον Δημόκριτο.Η παράδοση αυτή της Αστρονομίας στην Ελλάδα συνεχίζεται και στις μέρες μας. Στις ιστοσελίδες αυτές παρουσιάζουμε πληροφορίες για την Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία (ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ.), η οποία αποτελεί τον επίσημο φορέα οργάνωσης των Ελλήνων που ασχολούνται επαγγελματικά με την έρευνα και διδασκαλία σε θέματα αστρονομίας και αστροφυσικής. Η Εταιρεία ιδρύθηκε το 1993 και έχει την συνήθη δομή των σύγχρονων επιστημονικών εταιρειών. Αποτελείται από σχεδόν 230 μέλη, τα περισσότερα από τα οποία εργάζονται σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Περισσότερα: http://atlas.astro.auth.gr/elaset/gr/

Εκπαιδευτικό πακέτο

Ενδιαφέροντα θέματα για τα μαθηματικά, ιστορία, περιβάλλον, γλώσσες, κοινωνιολογία, επιστήμη, τέχνες και επαγγέλματα, γεωγραφία που μέσα από πειραματικές διαδραστικές εφαρμογές οδηγούν στη γνώση του αντικειμένου τους. Παράλληα υπάρχει σχετική εγκυκλοπαίδεια. γλωσσαρει, βίντεο και φωτογραφικό υλικό από αποστολές του Ευρωπαϊκού οργανισμού Διαστήματος.
Περισσότερα: http://esa-mm.esa.int/docs/issedukit/gr/

Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος

Ο Ευρωπαικός Οργανισμός Διαστήματος (ΕΟΔ) αποτελεί την πύλη της Ευρώπης στο διάστημα. Αποστολή του είναι η διαμόρφωση της ανάπτυξης των δυνατοτήτων της Ευρώπης σχετικά με το διάστημα και η εξασφάλιση συνεχιζόμενων επενδύσεων στο διάστημα, ώστε να προκύπτουν οφέλη για τους πολίτες της Ευρώπης. Ο ΕΟΔ έχει 17 Κράτη Μέλη. Συντονίζοντας τους χρηματοοικονομικούς και πνευματικούς πόρους των μελών της, μπορεί να αναλάβει προγράμματα και δραστηριότητες πολύ πιο απαιτητικές από τις δυνατότητες κάθε Ευρωπαϊκής χώρας μεμονωμένα.

Με τι ασχολείται ο ΕΟΔ;
Δουλειά του ΕΟΔ είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του Ευρωπαϊκού διαστημικού προγράμματος. Τα έργα προγράμματα της Υπηρεσίας σχεδιάζονται με σκοπό τον εμπλουτισμό της γνώσης μας σχετικά με τη Γη, το άμεσο διαστημικό της περιβάλλον, το ηλιακό σύστημα και το Σύμπαν, όπως και την ανάπτυξη βασισμένων στους δορυφόρους τεχνολογιών και υπηρεσιών και η την προώθηση των Ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Ο ΕΟΔ συνεργάζεται επίσης στενά με διαστημικούς οργανισμούς εκτός Ευρώπης, ώστε να επωφελείται όλη η ανθρωπότητα από το διάστημα.

Ποια είναι τα Κράτη Μέλη
Τα 17 Κράτη Μέλη του ΕΟΔ είναι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Σουηδία, η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Καναδάς, η Ουγγαρία και η Δημοκρατία της Τσεχίας συμμετέχουν επίσης σε ορισμένα προγράμματα κατόπιν συμφωνιών συνεργασίας.

'Όπως φαίνεται από την παραπάνω λίστα, όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι μέλη του ΕΟΔ και όλα τα Κράτη Μέλη της ΕΔΥ δεν είναι μέλη της ΕΕ. Ο ΕΟΔ είναι ένας πλήρως ανεξάρτητος οργανισμός μολονότι διατηρεί στενούς δεσμούς με την ΕΕ μέσω μιας Συμφωνίας Πλαισίου ΕΟΔ /ΕΕ. Οι δύο οργανισμοί έχουν κοινή Ευρωπαϊκή στρατηγική για το διάστημα και αναπτύσσουν συνεργαζόμενοι μια Ευρωπαϊκή διαστημική πολιτική.'

Περισσότερα: http://www.esa.int/

Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλου

Η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος άρχισε να λειτουργεί το Σεπτέμβριο του 1990 με προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή και ιδρύθηκε επίσημα στις 14 Απριλίου 1992 με α/α π. 46/1244/46/1992 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Βόλου. Είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και έχει την έδρα της στο Βόλο. Σκοπός της είναι, σύμφωνα με το Καταστατικό (άρθρο 2^ο) «η διάδοση και εκλαΐκευση των αστρονομικών γνώσεων, ώστε αυτές να γίνουν προσιτές και στους ερασιτέχνες αστρονόμους, η πρακτική εφαρμογή αυτών με παρατηρήσεις, πειράματα, κατασκευές κ.ά. και η μελέτη και έρευνα των σχετικών με την αστρονομία τοπικών στοιχείων για την ανάπτυξη και διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».

Οι κυριότερες από τις δραστηριότητές της είναι:

• Περιοδικό «ΟΥΡΑΝΟΣ»
  
• Συγκεντρώσεις και παρατηρήσεις στο 1ο Λύκειο Βόλου
  
• Διαλέξεις
  
• Σταδιακή αύξηση των μελών της Εταιρείας
  
• Αστροβραδιές έξω από το Βόλο
  
• Μαθήματα αστρονομίας για όλους
  
• Σεμινάρια και συνέδρια
• Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας
  
• Παρουσία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης
• Το Θερινό Σχολείο Αστρονομίας
  
• Η «παγκοσμιότητα» της Εταιρείας
  
• Η βιβλιοθήκη της Εταιρείας
  
• Η εκδοτική δραστηριότητα
  
• Αστρονομικό ημερολόγιο
• Αστρονομικές εκθέσεις
• Δημιουργία Παραρτημάτων (Νάουσα, Φλώρινα, Κάσος, Κατερίνη)

Περισσότερα στον ιστότοπο της Εταιρείας http:// www.astronomos.gr

9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αστρονομίας στην Αθήνα

Το 9ο Ελληνικό Αστρονομικό Συνέδριο της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας πραγματοποιείται στην Αθήνα, από τις 20 έως τις 24 Σεπτεμβρίου, στο αμφιθέατρο «Αριστοτέλης» του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συμμετέχουν περίπου 200 αστρονόμοι από την Ελλάδα, τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Γαλλία, την Ελβετία, την Ισπανία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Ουκρανία, την Αυστραλία, το Ιράν και την Τουρκία. Η επίσημη έναρξη του Συνεδρίου έγινε με την ομιλία του Ακαδημαϊκού κ. Σταμάτη Κριμιζή, χθες το βράδυ, στο Μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών. Η ομιλία εντασσόταν στο πλαίσιο του εορτασμού του Παγκόσμιου έτους Αστρονομίας 2009 και είχε τίτλο «Λαμπροί δακτύλιοι, τεράστιες λίμνες και πίδακες πάγου: Η διαστημική αποστολή Cassini-Huygens αποκαλύπτει τα μυστικά του Κρόνου». Η ομιλία περιέγραψε, μεταξύ άλλων, το σχεδιασμό του διαστημόπλοιου, την τροχιά του στον Κρόνο και τη συνέχιση της αποστολής μέχρι τη συμπλήρωσή της, που προβλέπεται να γίνει το 2017. Το διαστημόπλοιο Cassini τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη Κρόνο πριν πέντε περίπου χρόνια, ενώ η διαστημική κάψουλα Huygens προσεδαφίστηκε στον Τιτάνα, προκειμένου να φωτογραφίσει την επιφάνειά του και να αποστείλει πληροφορίες για το μεγαλύτερο φεγγάρι του ηλιακού μας συστήματος. Η αποστολή Cassini-Huygens συνεχίζεται μέχρι σήμερα και παράγει σειρά ανακαλύψεων τόσο για τον Κρόνο, όσο και για τους δορυφόρους του. Ο ομιλητής, ο οποίος ηγείται μίας εκ των επιστημονικών ομάδων του διαστημόπλοιου, αναφέρθηκε στις σημαντικότερες από αυτές τις ανακαλύψεις. Η Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία (ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ.) αποτελεί τον επίσημο φορέα οργάνωσης όλων όσοι ασχολούνται επαγγελματικά στην χώρα μας με την έρευνα και διδασκαλία σε θέματα αστρονομίας και αστροφυσικής. Η Εταιρεία ιδρύθηκε το 1993 και αποτελείται από περισσότερα 230 μέλη, τα περισσότερα από τα οποία εργάζονται σε Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Επειδή το 2009 έχει ανακηρυχθεί από την Unesco και τη Διεθνή Αστρονομική Ένωση (IAU) ως το Διεθνές Έτος Αστρονομίας, η ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ. έχει ανακοινώσει ότι θα διοργανώσει κατά τις μέρες αυτές, παράλληλα με το επιστημονικό συνέδριο της, μια σειρά από εκδηλώσεις αστρονομίας για το ευρύ κοινό της Αθήνας. Εξάλλου, στις 25-27 Σεπτεμβρίου, στο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο Θράκης του ξενοδοχείου Alexander Beachο, θα διεξαχθούν οι εργασίες του 6ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ερασιτεχνικής Αστρονομίας. Πληροφορίες ΑΠΕ-ΜΠΕ

Σεληνιακό νερό και ψύχος

Δύο εντυπωσιακές ειδήσεις από τον φυσικό μας δορυφόρο προκαλούν πολλές συζητήσεις στην επιστημονική κοινότητα. Η ΝΑSΑ ανακοίνωσε ότι στο βάθος κρατήρων που βρίσκονται στον Νότιο Πόλο της Σελήνης (σε σημεία που δεν τα βλέπει ο ήλιος) η θερμοκρασία βρίσκεται στους-240 βαθμούς Κελσίου. Πρόκειται για το πιο ψυχρό σημείο που έχει εντοπιστεί ως σήμερα στο ηλιακό μας σύστημα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το μέρος αυτό είναι πιο κρύο και από τα πλέον μακρινά σώματα του ηλιακού μας συστήματος όπως ο Πλούτωνας και άλλοι παγωμένοι βράχοι που βρίσκονται στα σύνορα του πλανητικού μας συστήματος. Την ανακάλυψη έκανε ο δορυφόρος LRΟ της ΝΑSΑ, o οποίος ξεκίνησε πριν από μία εβδομάδα τη δημιουργία του πρώτου πλήρους χάρτη θερμοκρασιών στο φεγγάρι.
Ταυτόχρονα ο LRΟ έχει εντοπίσει ίχνη νερού (σε παγωμένη μορφή) στο υπέδαφος της Σελήνης και η διαστημοσυσκευή LCRΟSS θα προσπαθήσει σε λίγες εβδομάδες να επιβεβαιώσει την ύπαρξή του καθώς θα προσεδαφιστεί σε κρατήρα στον οποίο πιθανολογείται ότι υπάρχει νερό.
Πηγή: Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Εντοπίστηκαν αρχαίοι γαλαξίες στα «σύνορα» του Σύμπαντος

Νέα στοιχεία από τη δημιουργία και την εξέλιξη του Σύμπαντος φέρνουν στο φως τα διαστημικά τηλεσκόπια Ηubble και Ρlanck.
Το αναβαθμισμένο τεχνολογικά Ηubble ανακάλυψε τους πιο μακρινούς γαλαξίες που έχουν εντοπιστεί έως σήμερα. Πρόκειται πιθανώς για τους πρώτους γαλαξίες που δημιουργήθηκαν στο Σύμπαν. Το Ρlanck που «κυνηγάει» κοσμική ακτινοβολία έστειλε τα πρώτα δεδομένα από ακτινοβολίες και φως που προέρχεται από τα βάθη του Σύμπαντος και κρύβουν μέσα τους στοιχεία για τη δημιουργία και την εξέλιξή του.
Το Ηubble ανακάλυψε γαλαξίες στην ασύλληπτη απόσταση των 13 δισεκατομμυρίων ετών από εμάς, κάτι που σημαίνει ότι δημιουργήθηκαν μόλις 700 εκατομμύρια έτη μετά τη γέννηση του Σύμπαντος, η οποία τοποθετείται στα 13,7 δισεκατομμύρια έτη. Πρόκειται για γαλαξίες που δημιουργήθηκαν οκτώ δισεκατομμύρια έτη πριν από τη δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος! Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν υπάρχουν ακόμη πιο μακρινοί (άρα ακόμη πιο παλαιοί) γαλαξίες. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το Ηubble ακόμη και με τη νέα αναβάθμιση που του έγινε και τα καινούργια όργανα που διαθέτει πολύ δύσκολα θα καταφέρει να διεισδύσει πιο βαθιά στις εσχατιές του Σύμπαντος. Ετσι, η επιστημονική κοινότητα θα πρέπει να περιμένει την εκτόξευση του James Webb, του τηλεσκοπίου που θα πάρει τη θέση του Ηubble το 2014, το οποίο είναι πιθανό να καταφέρει να δει αν και τι υπάρχει στα όρια του Σύμπαντος.
Το Ρlanck τέσσερις μήνες μετά την εκτόξευσή του ξεκίνησε να στέλνει τα πρώτα δεδομένα που αφορούν τη γέννηση και την εξέλιξη του Σύμπαντος. Το τηλεσκόπιο Ρlanck θα προσφέρει τις ακριβέστερες έως σήμερα μετρήσεις της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου (CΜΒ), το «απόφωτο» της αρχαιότερης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που φώτισε το Σύμπαν. Η ακτινοβολία CΜΒ βρίσκεται παντού γύρω μας, παρουσιάζει όμως απειροελάχιστες διακυμάνσεις σε όλη την έκταση του ουρανού. Οι διακυμάνσεις αυτές επιτρέπουν στους επιστήμονες να υπολογίσουν το σχήμα και τη δομή του Σύμπαντος όπως ήταν λίγες εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μετά τη γέννησή του. Το Ρlanck είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να εντοπίζει και να μελετά αυτές τις διακυμάνσεις. Το τηλεσκόπιο έστειλε σειρά φωτογραφιών στις οποίες έχει γίνει χαρτογράφηση της μικροκυματικής βαρύτητας στις περιοχές του Διαστήματος που εξερευνά. Η μελέτη αυτών των πρώτων εικόνων θα αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για τη δημιουργία του Σύμπαντος.
Πηγή: Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Οι δακτύλιοι του Κρόνου δεν είναι επίπεδοι αλλά έχουν «εξογκώματα» όσο τα Βραχώδη Όρη!

Οι επιστήμονες της NASA έχουν εντυπωσιαστεί από το μέγεθος των μεγάλων πτυχώσεων, καθώς και των σύννεφων σκόνης, που αποκαλύφθηκαν στους δακτυλίους του Κρόνου κατά τη διάρκεια της ισημερίας του πλανήτη. Μέχρι τώρα οι αστρονόμοι νόμιζαν ότι οι δακτύλιοι είναι σχεδόν επίπεδοι, αλλά πλέον οι νέες εικόνες που μετέδωσε το διαστημικό σκάφος «Κασίνι», δείχνουν ότι μερικά «εξογκώματα» στους δακτυλίους είναι τόσο ψηλά όσο…τα Βραχώδη Όρη, πάνω από 4 χλμ.«Είναι σαν να βάζεις τρισδιάστατα γυαλιά και να βλέπεις για πρώτη φορά την τρίτη διάσταση», δήλωσε ο Μπομπ Παπαλάρντο, επιστήμονας του Εργαστηρίου Αεριοπροώθησης της NASA και υπεύθυνος για την αποστολή του “Cassini”. «Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μας έχει δείξει μέχρι τώρα το Κασίνι», πρόσθεσε. Στις 11 Αυγούστου, την μέρα της ισημερίας του Κρόνου, οι ακτίνες του ήλιου έπεσαν με τέτοιο τρόπο που οι δακτύλιοι του Κρόνου αποκάλυψαν άγνωστες μέχρι σήμερα όψεις τους. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει δύο φορές κατά τη διάρκεια κάθε τροχιάς του Κρόνου γύρω από τον ήλιο, η οποία διαρκεί περίπου 20,7 γήινα χρόνια. Το αντίστοιχο φαινόμενο στη Γη συμβαίνει επίσης δύο φορές, κατά τη φθινοπωρινή ισημερία (22 Σεπτεμβρίου, δηλαδή σήμερα) και την εαρινή, όταν ο ήλιος φωτίζει τον πλανήτη ακριβώς πάνω από τη γραμμή του Ισημερινού. Οι αστρονόμοι αξιοποίησαν την ισημερία του Αυγούστου στον Κρόνο για να μελετήσουν επί μια εβδομάδα τους δακτυλίους του με τη βοήθεια του «Κασίνι» και έμειναν έκπληκτοι διαπιστώνοντας πόσα σχεδόν κάθετα «εξογκώματα» υπάρχουν πάνω και κάτω από τους –κατά τα άλλα σχεδόν επίπεδους- δακτυλίους. Οι επιστήμονες, όπως είπαν, θα χρειαστούν χρόνο για να καταλάβουν τι ακριβώς είναι αυτά τα «εξογκώματα» και ελπίζουν ότι θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν πόσο παλιοί είναι οι δακτύλιοι, καθώς και την προέλευσή τους. Τα μεγάλα κομμάτια πάγου που αποτελούν τους κύριους δακτυλίους, απλώνονται σε απόσταση 140.000 χιλιομέτρων από το κέντρο του Κρόνου και μέχρι τώρα θεωρούνταν ότι δεν ξεπερνούν σε πάχος τα δέκα μέτρα. Όμως οι νέες εικόνες του «Κασίνι» αποκάλυψαν ότι ορισμένες πτυχώσεις των δακτυλίων –που αποτελούνται από κάθετους σχηματισμούς σωματιδίων πάγου- φθάνουν σε ύψος τα 4 χλμ. «Είναι ένα από τα πιο εξωφρενικά πράγματα που μπορούσε κανείς να φανταστεί. Μοιάζει πραγματικά να είναι βγαλμένο από επιστημονική φαντασία», σχολίασε η Καρολάιν Πόρκο, από το Ινστιτούτο Διαστημικών Επιστημών του Κολοράντο και ερευνήτρια της αποστολής του «Κασίνι». Οι επιστήμονες επίσης εντυπωσιάστηκαν από δύο φωτεινές λωρίδες σε δύο διαφορετικούς δακτυλίους, οι οποίες φαίνεται να είναι σύννεφα σκόνης που έχουν προκληθεί από συγκρούσεις διαστημικής σκόνης με τα σωματίδια πάγου των δακτυλίων. Επίσης το «Κασίνι» -που μελετά τον Κρόνο, τους δορυφόρους και τους δακτυλίους από το 2004- μέτρησε τις θερμοκρασίες των δακτυλίων και διαπίστωσε ότι, κατά την ισημερία, οι δακτύλιοι είχαν την χαμηλότερη θερμοκρασία που έχει ποτέ καταγραφεί (στο δακτύλιο Α ήταν μείον 195 βαθμοί Κελσίου).

Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Tα... πεφταστέρια του Aυγούστου

H «Bροχή των Περσίδων» είναι ένα από τα πιο εντυ­πωσιακά θεάματα που προσφέρει ο νυχτερινός ουρανός τις δύο πρώτες εβδομάδες του Aυγούστου. Στη διάρκεια των δύο πρώτων εβδομάδων του Aυγούστου έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε ένα από τα υπέροχα θεάματα που προσφέρει απλόχερα ο νυχτερινός ουρανός.

H «Bροχή των Περσίδων» φαίνεται ότι προέρχεται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα και οφείλεται στα σωματίδια της σκόνης που αφήνει πίσω του ο κομήτης Σουίφτ-Tατλ.

Πρόκειται για μια ιδιαίτερα πλούσια βροχή διαττόντων που εμφανίζεται απαρέγκλιτα κάθε χρόνο αυτήν την περίοδο, με τη μέγιστη έξαρσή της κατά τις πρωινές ώρες της 12ης Aυγούστου με την πτώση 75-150 μετεώρων κάθε ώρα. H βροχή αυτή ονομάζεται «Bροχή των Περσίδων» επειδή αυτά τα μετέωρα φαίνονται ότι προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα και οφείλονται στα σωματίδια της σκόνης που αφήνει πίσω του ο κομήτης Σουίφτ-Tατλ.
Kατά τη διέλευσή τους από τη Γη οι κομήτες αφήνουν πίσω τους διάφορα μικρά σωματίδια σκόνης, τα οποία είναι σχετικά μαζεμένα σε ομάδες που τέμνουν πολλές φορές την τροχιά της Γης.
Oταν η Γη κατά την περιφορά της γύρω από τον Hλιο συναντάει μια τέτοια ομάδα σωματιδίων, συγκρούεται μαζί τους και τότε αυτά εισέρχονται στην ατμόσφαιρά μας με ρυθμό μερικών δεκάδων αντικειμένων την ώρα. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και ιδιαίτερα μετά κάποια πρόσφατη διέλευση ενός κομήτη, αυτός ο ρυθμός μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τα χίλια μετέωρα την ώρα.
Η ανάφλεξη

Στην περίπτωση, λοιπόν, της «Bροχής των Περσίδων», η Γη μας περιφέρεται στην τροχιά της γύρω από τον Hλιο, συναντάει κάθε Aύγουστο το σύννεφο των σωματιδίων του κομήτη Σουίφτ-Tατλ. Eτσι καθώς η Γη μας τρέχει με 108.000 χιλιόμετρα την ώρα, πέφτει ακάθεκτη πάνω στο σύννεφο των σωματιδίων.
Tα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια, με βάρος ενός γραμμαρίου, χτυπούν τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιράς μας σε ύψος περίπου 100 χιλιομέτρων και αναφλέγονται. H ανάφλεξη αυτή ιονίζει τα γύρω στρώματα της ατμόσφαιρας, σχηματίζοντας έτσι μια φωτεινή σφαίρα 2 έως 3 μέτρων που κινείται με ταχύτητα 30 έως 60 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Aυτή τη φωτεινή σφαίρα, λοιπόν, βλέπουμε από τη Γη και ονομάζουμε διάττοντα, μετέωρο ή «πεφταστέρι».
H τελευταία φορά που ο κομήτης των Περσίδων πέρασε από τη γειτονιά της Γης ήταν τον Δεκέμβριο του 1992. Γι’ αυτό πολλοί αστρονόμοι υπολόγισαν ότι η «Bροχή των Περσίδων» το καλοκαίρι του 1993 θα ήταν ιδιαίτερα θεαματική. Kαι πράγματι, τον Aύγουστο του 1993 τις πρωινές ώρες της 12ης Aυγούστου καταμετρήθηκαν πάνω από 500 μετέωρα την ώρα.
Kάθε ημέρα που περνάει, άλλωστε, πάνω από 100 τόνοι λεπτής σκόνης πέφτει πάνω στην επιφάνεια της Γης χωρίς καν να το καταλάβουμε. Yπολογίζεται ότι περίπου 1.000 από αυτούς τους διαστημικούς επιδρομείς είναι αρκετά μεγάλοι ώστε να αντέξουν το ταξίδι μέσα από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας κάθε χρόνο και φτάνουν στην επιφάνεια της Γης ως μετεωρίτες. Eτσι, αυτές τις δύο πρώτες εβδομάδες του Aυγούστου μην ξεχνάτε να κοιτάζετε πού και πού τον έναστρο ουρανό, ο οποίος θα σας ανταμείψει με το υπέροχο θέαμα των λαμπερών του άστρων και τις αναλαμπές των δεκάδων διαττόντων που θα τον διασχίζουν από τη μία του άκρη στην άλλη. Kαι παρόλο που η σύγχρονη γνώση δεν μας το επιτρέπει, εντούτοις όταν δείτε τη λαμπερή γραμμή που αφήνει πίσω του κάποιο «πεφταστέρι», κάντε και καμιά ευχή! Δεν έχετε να χάσετε και τίποτα!
Aπό το 36 π.X. καταγράφεται η πτώση των Περσίδων
H προϊστορία των Περσίδων είναι μια παμπάλαια ιστορία. H πρώτη καταγραφή τους έγινε το 36 μ.X. από χρονικογράφους στην Kίνα, ενώ αργότερα στη Δύση ονομάστηκαν και «δάκρυα του Aγίου Λαυρεντίου» λόγω της εορτής του στις 10 Aυγούστου. Παρόλα αυτά η επίσημη αναγνώριση ότι αυτοί οι διάττοντες προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Περσέα έγινε το 1835.
Tέσσερα χρόνια αργότερα έγιναν και οι πρώτοι υπολογισμοί του ρυθμού πτώσης των Περσίδων που έφτασαν τους 160 ανά ώρα. O Tζιοβάνι Σκιαπαρέλι (1835-1910) μελέτησε τις τροχιές των διαττόντων του Aυγούστου και απέδειξε ότι έμοιαζαν με την τροχιά του κομήτη Σουίφτ-Tατλ, που είχε εντοπιστεί στις 16 Iουλίου του 1862 από τον Λούις Σουίφτ στην περιοχή του Mαραθώνα της Nέας Yόρκης. Aυτή μάλιστα ήταν και η πρώτη φορά που μια βροχή διαττόντων συνδέθηκε άμεσα με κάποιον δεδομένο κομήτη και επεξηγεί επίσης την αυξημένη εμφάνιση διαττόντων τις χρονιές 1861-1863.
Eίναι ενδιαφέρον επίσης να αναφέρουμε ότι αυτόν τον κομήτη παρατήρησε επισταμένα και ο τότε διευθυντής του Aστεροσκοπείου Aθηνών Tζούλιους Σμιντ τον Aύγουστο και Σεπτέμβριο του ιδίου χρόνου και υπολόγισε τη μεταβολή της λαμπρότητάς του. Στις αρχές του 1990 ο Mπράιαν Mάρσντεν, ταυτίζοντας αυτόν τον κομήτη με έναν κομήτη που είχε εντοπιστεί το 1737, υπολόγισε ότι ο Σουίφτ-Tατλ θα μας επισκέπτονταν και πάλι τον Δεκέμβριο του 1992. Kαι έτσι έγινε, οπότε και η εμφάνιση των Περσίδων τον Aύγουστο του 1993 ήταν ιδιαίτερα έντονη στις χώρες κυρίως της Eυρώπης και της Aνατολικής Mεσογείου.
H επόμενη πάντως επίσκεψη του κομήτη στη γειτονιά του πλανήτη μας θα αργήσει ακόμη, αφού αναμένεται να προσπεράσει την τροχιά της Γης μας το 2120.
Διονύσης Π. Σιμόπουλος, διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανητάριου

«Κοσμικός κανίβαλος» ο γαλαξίας Ανδρομέδα

Ο πελώριος γαλαξίας Ανδρομέδα, ο πιο κοντινός στο δικό μας, φαίνεται πως έχει επεκταθεί «καταπίνοντας» αστέρια από άλλους γαλαξίες, επιδεικνύοντας συμπεριφορά «κοσμικού κανιβαλισμού», σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα.
Η ανακάλυψη έγινε από διεθνή ομάδα αστρονόμων, υπό τον Άλαν ΜακΚόναχι του καναδικού Ινστιτούτου Αστροφυσικής Χέρτσμπεργκ, και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με τα ξένα πρακτορεία και το BBC.
Οι αστρονόμοι –που εδώ και καιρό υποπτεύονταν την Ανδρομέδα ότι «καταπίνει» γειτονικούς νάνους-γαλαξίες και μοναχικά άστρα- «χαρτογράφησαν» λεπτομερειακά τη «γειτονιά» της Ανδρομέδας για πρώτη φορά.
Έτσι, επιβεβαίωσαν ότι ισχύει το λεγόμενο «ιεραρχικό μοντέλο», όσον αφορά το σχηματισμό των γαλαξιών, σύμφωνα με το οποίο οι μεγάλοι γαλαξίες περιβάλλονται από απομεινάρια μικρότερων γαλαξιών, τους οποίους στην πορεία έχουν «κατασπαράξει».
Η Ανδρομέδα απέχει περίπου 2,5 εκατ. έτη φωτός από τη Γη (ένα έτος φωτός είναι περίπου 10 τρισ. χλμ.) και ακόμα επεκτείνεται, σύμφωνα με τους επιστήμονες.
Οι ερευνητές επίσης διαπίστωσαν ότι «ένα ρεύμα άστρων» ενός γειτονικού μικρού γαλαξία (“Triangulum”) που έλκεται προς την Ανδρομέδα, αποτελεί πιθανότατα το επόμενο «θύμα» της.
Σύμφωνα με τον αστροφυσικό Σκοτ Τσάπμαν του Ινστιτούτου Αστρονομίας του πανεπιστημίου Κέμπριτζ, «τελικά αυτοί οι δύο γαλαξίες ίσως συγχωνευτούν πλήρως (σε περίπου 3 δισ. χρόνια). Κατά ειρωνικό τρόπο, η δημιουργία των γαλαξιών και η καταστροφή τους φαίνεται να προχωρούν χέρι-χέρι».
Η συνεχής διεύρυνση και συγχώνευση των γαλαξιών (μερικές φορές με βίαιο τρόπο) αλλάζει διαρκώς την εικόνα του νυχτερινού ουρανού.
Το κακό – ή καλό;- είναι ότι η Ανδρομέδα έρχεται προς το μέρος του δικού μας γαλαξία…Ο γαλαξίας μας και η Ανδρομέδα κατευθύνονται ο ένας προς τον άλλο με ταχύτητα περίπου 120 χλμ το δευτερόλεπτο. Η σύγκρουσή τους και η πιθανή συγχώνευσή τους σε ένα νέο σούπερ-γαλαξία αναμένεται σε λίγα δισεκατομμύρια χρόνια από τώρα.

Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Παιχνίδια του Δία με περαστικό κομήτη

Τελικά οι δορυφόροι πάνε κι έρχονται. Σήμερα υπάρχουν και αύριο εξαφανίζονται. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Δία που «συνέλαβε» με τη τεράστια ελκτική δύναμη της βαρύτητάς του έναν περαστικό κομήτη και τον άφησε να συνεχίσει το δρόμο του μετά από 12 χρόνια, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα.
Το περιστατικό συνέβη μεταξύ των ετών 1949 – 1961, αλλά μόλις τώρα έγινε αντιληπτό μετά τους σχετικούς υπολογισμούς από ιάπωνες αστρονόμους υπό τον Κατσουχίτο Οχτσούκα.
Η σχετική ανακοίνωση έγινε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πλανητικής Επιστήμης, που πραγματοποιείται στο Πότσνταμ της Γερμανίας, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο.
Ο μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος μετέτρεψε σε δορυφόρο τον κομήτη 147Ρ/Κουσίντα-Μουραμάτσου.
Είναι μόλις το πέμπτο ανάλογο περιστατικό «σύλληψης» κομήτη που έχει ποτέ εντοπιστεί. Ο συγκεκριμένος κομήτης, σύμφωνα με τους ιαπωνικούς υπολογισμούς, έκανε δύο πλήρεις περιστροφές γύρω από το Δία, σε ακανόνιστη τροχιά, πριν αποκτήσει ξανά την…ελευθερία του.
Οι κομήτες είναι μοναχικά περιπλανώμενα ουράνια σώματα, που μερικές φορές χρειάζονται δεκαετίες ή και αιώνες για να διαγράψουν μια τροχιά γύρω από τον ήλιο.
Μερικές φορές, αυτά τα αινιγματικά σώματα από πάγο και σκόνη πλησιάζουν κάποιο πλανήτη και μπορεί να «αιχμαλωτιστούν» από τη βαρύτητά του, σπάνια όμως γίνονται –έστω και περιστασιακοί- δορυφόροι, όπως συνέβη με τον κομήτη 147Ρ/Κουσίντα-Μουραμάτσου.
Άλλες, πιο σπάνιες φορές, ένας κομήτης μπορεί να προσκρούσει πάνω σε έναν πλανήτη, όπως συνέβη το 1994 όταν ο κομήτης «Σουμέικερ-Λέβι 9» συνετρίβη στο Δία.
Η νέα ανακάλυψη βοηθά στην καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς των κομητών και της πιθανότητας κάποιος να πέσει πάνω στη Γη, ένα γεγονός που θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τη ζωή στον πλανήτη μας, όπως πιστεύεται ότι συνέβη πριν 65 εκατ. χρόνια με την εξαφάνιση των δεινοσαύρων.
Ο γιγάντιος Δίας θεωρείται κάτι σαν «τερματοφύλακας» του ηλιακού μας συστήματος, «αποκρούοντας» με τη μεγάλη του βαρύτητα τα ουράνια σώματα που πλησιάζουν και θα μπορούσαν να γίνουν απειλητικά για τη Γη, όμως αυτός ο προστατευτικός ρόλος του δυστυχώς δεν απαλλάσσει τον πλανήτη μας από τον κίνδυνο σύγκρουσης με κάποιον κομήτη ή αστεροειδή.

Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Αστρονομικές ανακαλύψεις

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι μπόρεσαν να μελετήσουν πιο προσεκτικά τον νάνο πλανήτη Χαουμέια, που κινείται στις παγωμένες εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. Παράλληλα, επίσης για πρώτη φορά, οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα γεωλογικό χάρτη του Γανυμήδη, του παγωμένου δορυφόρου του Δία, που είναι και ο μεγαλύτερος δορυφόρος του ηλιακού μας συστήματος. Τόσο η Χανουμέια, όσο και ο Γανυμήδης, θεωρούνται από τα πιο δυσκολοθώρητα ουράνια σώματα.
Οι παρατηρήσεις της παγωμένης Χανουμέια, η οποία ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 2005, έγιναν από αστρονόμους με επικεφαλής τον Πέδρο Λακέρδα του ιρλανδικού πανεπιστημίου Κουίνς στο Μπέλφαστ, με την χρήση ενός γιγάντιου τηλεσκοπίου υπερύθρου ακτινοβολίας στη Χαβάη, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο.
Η Χανουμέια βρίσκεται σε μακρινή τροχιά γύρω από τον ήλιο μας, σε μια περιοχή πέρα από τον Ποσειδώνα, που λέγεται «ζώνη Κούιπερ». Είναι το τέταρτο μεγαλύτερο γνωστό ουράνιο σώμα σε αυτή τη ζώνη, μετά την Έριδα, τον Πλούτωνα (που το 2006 υποβιβάστηκε από κανονικό πλανήτη σε νάνο-πλανήτη) και τον Μακεμάκε.
Η Χανουμέια περιστρέφεται με φοβερά μεγάλη ταχύτητα γύρω από τον άξονά της, μεγαλύτερη από κάθε άλλο ουράνιο αντικείμενο στο ηλιακό μας σύστημα, πιθανότατα εξαιτίας σφοδρής σύγκρουσης με κάποιο άλλο ουράνιο σώμα πριν περίπου 1 δισ. χρόνια. Μια μέρα της Χανουμέια αντιστοιχεί σε μόλις 3,9 γήινες ώρες.
Η μεγάλη ταχύτητα περιστροφής έχει προκαλέσει την παραμόρφωσή της, με συνέπεια να έχει αποκτήσει σχήμα επιμήκους διαμαντιού ή μπάλας του αμερικανικού «φούτμπολ», με διαστάσεις περίπου 2.000 χλμ. επί 1.600 χλμ. επί 1.000 χλμ.
Όμως το πιο αξιοπερίεργο χαρακτηριστικό που αποκάλυψαν οι νέες αστρονομικές παρατηρήσεις, είναι ότι πάνω της εντοπίστηκε μια μεγάλη πολύ σκούρα περιοχή, που πιθανώς υποδηλώνει ύπαρξη πλούσιων ορυκτών και οργανικών ουσιών (πλούσιων σε άνθρακα) ή ίσως οφείλεται στο ότι η περιοχή αυτή έχει μεγαλύτερη ποσότητα κρυσταλλικού πάγου.
Νέες φασματομετρικές μετρήσεις που θα γίνουν το 2010, με την χρήση του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου του Ευρωπαϊκού Νότιου Παρατηρητηρίου, ελπίζεται ότι θα ρίξουν φως στην χημική σύνθεση αυτής της μυστηριώδους σκούρας περιοχής, πιθανώς βοηθώντας έτσι και στην καλύτερη κατανόηση του σχηματισμού των ουρανίων σωμάτων στη «ζώνη Κούιπερ».
Εξάλλου, μια άλλη ομάδα αστρονόμων, υπό τον Γουές Πάτερσον του αμερικανικού πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς, μετά από εννιάχρονη προσπάθεια, κατάφερε να παρουσιάσει τον πρώτο γεωλογικό χάρτη του Γανυμήδη.
Αυτό κατέστη δυνατό με την αξιοποίηση στοιχείων από τις αποστολές της NASA «Βόγιατζερ» 1 και 2 το 1979, καθώς και «Γαλιλαίος» την περίοδο 1995-2003.
Ο χάρτης είναι μόλις ο τρίτος που υπάρχει σήμερα και δίνει μια πλήρη εικόνα της επιφάνειας ενός δορυφόρου. Είχε προηγηθεί η χαρτογράφηση της Σελήνης και ενός άλλου δορυφόρου του Δία γεμάτου κρατήρες, της «Καλλιστώς».
Και οι δύο επιστημονικές ανακοινώσεις για την Χανουμέια και το Γανυμήδη έγιναν στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πλανητικής Επιστήμης, που πραγματοποιείται στο Πότσνταμ της Γερμανίας.

Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Εντοπίστηκε ο πρώτος εξωπλανήτης

Η ανακάλυψη των επιστημόνων του Ευρωπαϊκού Νοτίου Παρατηρητηρίου, στο Γκάρσινγκ της Γερμανίας, θεωρείται σημαντικό βήμα στην προσπάθεια να δοθούν απαντήσεις στο ερώτημα εάν οι άνθρωποι είναι τα μόνα όντα στο σύμπαν, δεδομένου ότι είναι ο πρώτος πλανήτης από τους περίπου 300 γνωστούς εξωπλανήτες που δεν είναι μεγάλος και δεν καλύπτεται από αέρια.
(φωτογραφία αρχείου) Ο πλανήτης CoRoT-7b έχει πυκνότητα ανάλογη με τη Γη.
Παρόλο που ο μικρός εξωπλανήτης CoRoT-7b, μοιάζει με τη Γη σε αρκετά χαρακτηριστικά, είναι πάρα πολύ ζεστός για να υποστηρίξει κάποια μορφή ζωής. Διότι βρίσκεται πολύ κοντά στον ήλιο του και έτσι οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια του πλανήτη φτάνουν στους 2.000 βαθμούς Κελσίου, στη διάρκεια της ημέρας και πέφτουν στους 200 βαθμούς κάτω από το μηδέν, τη νύχτα, όπως δήλωσε ο Ντιντιέ Κελόζ, Ελβετός επιστήμονας που συμμετείχε στις έρευνες.
Ο πλανήτης βρίσκεται περίπου 500 έτη φωτός από τη Γη και περιστρέφεται σε τροχιά γύρω από ένα ψυχρό αστέρι στον αστερισμό του Μονόκερου.
Ο εντοπισμός του εξωπλανήτη ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο, αλλά οι επιστήμονες περίμεναν να συγκεντρώσουν περισσότερες πληροφορίες πριν κάνουν νέες ανακοινώσεις για το περιβάλλον στον CoRoT-7b

Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ